Bir Zamanlar Saygıdeğer Olan Öğretmenler Artık Yeterli Ücret İçin Zorlanıyor

MUTARE, ZIMBABWE – Herkesin dikkatini çeken sadece üzerine tam oturan takım elbisesi, temiz gömleği ve düzgünce eşleştirilmiş kravatı değildi. Amos Mawoyo, Zimbabve’nin Doğu Dağlık Bölgesi’ndeki bir kereste mülkü olan Imbeza’nın kırsal alanlarından geçtiğinde, neredeyse herkes ona hayranlıkla baktı. Bazıları çantasını taşımayı teklif etti, diğerleri sadece onu selamlamak için durdu.

Köylüler ona Mawoyo Öğretmen olarak hitap ediyorlardı, tıpkı “İngilizlerin çok saygıdeğer insanlara fahri bir Efendi ünvanı vermeleri” gibi. O zamanlar öğretmenlik maaşıyla bir araba, bir ev, rahat bir hayatın tüm ihtiyaçlarını karşılayabiliyor ve hatta çocuklarını günümüzün oldukça pahalı özel okullarına eşdeğer olan yatılı okullara gönderebiliyordu.

Bu, 1980’lerde ve 90’larda Zimbabwe’ydi. Bugün emekli öğretmen, “Genç öğretmenlerin okullarından uzakta mesai saatleri içinde ortalıkta dolaştığını görüyorum” diyor. Bunun yerine, öğretimle ilgisi olmayan yarı zamanlı işlerde çalışıyorlar. Nedenini sorduğunda, “Bunun onlara işe gitmekten daha çok kazandırdığını söylüyorlar”.

Ücret ve iş yükü konusundaki hayal kırıklıkları, öğretmenler ve hükümet arasında bir soğukluğa neden oldu. Öğretmenler, Şubat ayı başlarında iki haftadan fazla bir süre boyunca greve gittiler ve kazandıklarından iki ila üç kat daha fazla maaş talep ettiler. Hükümetin %20 maaş artışı ve öğretmen başına en fazla üç biyolojik çocuk için okul ücretlerinin ödenmesi de dahil olmak üzere diğer teşvikler teklifinden sonra işe döndüler.

Ancak aylar sonra, okulların üçüncü ve son dönem için 5 Eylül’de açılmasına rağmen, öğretmenler, hükümetin vaatlerinin henüz yerine getirilmediğini söylüyor.

1980’de bağımsızlığını kazandıktan sonra eğitimi en önemli önceliklerinden biri olarak gören ve o zamandan beri Afrika’nın en okuryazar ülkeleri arasında yer alan bir ülke için Zimbabwe, bugün bu sektörün meşalelerini hayal kırıklığına uğramış ve değersiz hisseden bir krizin ortasında.

Öğretmen Leonard Mabasa, “İnsanlar mağduriyet ve maaş kesintilerinden korkarak işlerine geri döndüler” diyor. “Çirkin fark [of salaries compared] diğer memur arkadaşlarıyla birlikte olması, yoksul öğretmenlerin ruhunu daha da azaltıyor. Moral en düşük seviyede.”

Öğretmen Danny Malingeni, kendisinin ve meslektaşlarının işe gittiklerini, ancak aslında çocuklara öğretmediklerini söylüyor. “Okullara geliyorlar, ancak ücretler ve diğer sosyal yardım paketleriyle ilgili hayal kırıklığı nedeniyle…

Ücret anlaşmazlığı, 2018’in sonlarında, ülkenin neredeyse on yıl ABD dolarını kullandıktan sonra yerel para birimine dönmesinin ardından öğretmen maaşlarının büyük ölçüde düşürülmesiyle başladı. 2009’da hükümet – aşırı hiperenflasyon yaşayan bir ekonomiyi kurtarma girişiminde – eski Zimbabwe dolarını terk etti ve ABD dolarını içeren çok para birimi sistemini benimsedi. Yeniden başlatılan Zimbabwe doları ile tek para birimi sistemine dönüş, enflasyonda başka bir artışa yol açarak öğretmenlerin ücretlerini etkili bir şekilde düşürdü. Ve enflasyon o zamandan beri sadece daha da fırladı.

Kâr amacı gütmeyen bir araştırma düşünce kuruluşu olan Zimbabwe Çalışma ve Ekonomik Kalkınma Araştırma Enstitüsü’nden ekonomist Prosper Chitambara, “Enflasyon yükseldiği sürece gerçek satın alma gücünüz aşınmaya devam ediyor” diyor. “Bu, son birkaç on yıldır Zimbabwe’de oluyor – öğretmenlerin gerçek gelirleri bu şekilde erozyona uğradı.”

Ücret ve iş yükü konusundaki hayal kırıklıkları, öğretmenler ve hükümet arasında bir soğukluğa neden oldu.

Zimbabwe’de bir öğretmen, ülkede mal ve hizmetler için yaygın olarak kullanılan resmi olmayan bir döviz kuruna göre ayda 100 dolardan az kazanıyor. Öğretmenler, resmi döviz kurunun her gün dalgalandığı Zimbabwe doları yerine ABD doları cinsinden ödeme yapılmasını talep ediyor.

Şu anda Zimbabwe, ABD doları ve Zimbabwe doları olmak üzere iki ana para birimi kullanıyor. ABD doları olarak ödenen koronavirüsle ilgili ödenekler hariç, öğretmenlere Zimbabwe doları cinsinden ödeme yapılır.

Chitambara, öğretmenlik mesleğinin tarihi gururunu geri getirmesi için hükümete baskı yapmanın önemli olduğunu söylüyor ve bu ancak öğretmenlere geçmişte olduğu kadar iyi ödeme yapılırsa gerçekleşebilir. “Zimbabwe dünya çapında birçok zeki akademisyen yetiştirdi ve bu tür beyinlerin üretimini 1980’lerden itibaren eğitim sektörüne borçluyuz” diyor. “Eski günlerdeki gibi kaliteli bir eğitim için ücretlendirme konusunun ele alınması gerekiyor.”

Ulusal istatistik ofisi ve UNICEF olarak bilinen Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu tarafından yürütülen 2019 hanehalkı araştırmasına göre, Zimbabwe’deki okuryazarlık oranı yaklaşık %91’dir. Bu, Sahra altı Afrika bölgesi için ortalama %66’lık oranın çok üzerinde.

“Eski günlerdeki gibi kaliteli bir eğitim için ücretlendirme konusunun ele alınması gerekiyor.”başarılı chitambaraZimbabve Çalışma ve Ekonomik Kalkınma Araştırma Enstitüsü’nde ekonomist

Başarı, yeni seçilen hükümetin siyah öğrencileri dışlayan sömürge eğitim sisteminin dengesizliklerini gidermek için tüm çocuklara ücretsiz ve zorunlu ilk ve orta öğretimi vaat ettiği 1980 yılında Zimbabwe’nin bağımsızlığına dayanıyor. Bu evrensel eğitim hedefine ulaşmak için öğretmenler hemen yüksek talep gördü.

O zamandan beri, eğitim daha az öncelikli hale geldi. 2015 yılında bile eğitim, ülkenin toplam bütçesinin %22’sini oluşturuyordu; ancak 2021 UNICEF raporuna göre 2021 yılına kadar bu oran %13’tü. Önerilen seviye %20’dir.

Buna rağmen eğitim giderleri bütçeyi fazlasıyla aşmaktadır.

Aslında, rapora göre, bütçe aşımları 2018’den bu yana genişledi. 2020’de %99 bütçe aşımı oldu. Bunun başlıca nedenleri olarak yüksek enflasyon ve yerel doların değer kaybı gösterildi.

Rakamların ötesinde, çıkmaz Zimbabveli çocukların geleceğini de tehdit ediyor. Üniversite ve sınıf yerleştirmelerini belirleyen final sınavları üçüncü yarıyılda yapılır. Ve koronavirüs pandemisi sırasında okulların kapanması nedeniyle bir yıllık öğrenme zaten kaybedildi. Bazı ebeveynler özel öğretmenler için para ödedi, ancak herkes normal okul ücretlerinin yanı sıra işe alınan yardımı karşılayamaz.

Sinikiwe Masola, çocuğunun kötü puan almasından sonra bir sınıf tekrar etmesi gerektiğini söyledi. “Hükümetin, herkesin kariyerinin bir öğretmenin elinden geçtiğini anlaması gerekiyor ve eğer mutsuzlarsa, tüm neslin geleceği zarar görür” diyor.

Eğitim yetkilileri, hükümetin çocukların refahı için çalıştığında ısrar ediyor ve öğretmenlere şimdiden çeşitli teşvikler teklif ediyor. “Bakanlık, tüm Zimbabweliler için kaliteli, ilgili ve kapsayıcı eğitim sağlamak için orada ve çok çeşitli teşvikler sağladı. [for teachers] İlk ve Orta Eğitim Bakanlığı İletişim ve Savunuculuk Direktörü Taungana Ndoro, pandemi, konut, ulaşım ve motorlu taşıtların gümrüksüz ithalatı gibi ödenekler gibi. “Grev yok” diyor. “Öğretmen sendikası liderliğinin sadece hüsnükuruntu.”

Öğretmenler işe geri dönseler de Zimbabwe İlerici Öğretmenler Sendikası başkanı Takavafira Zhou, “sabrları aşırı yüklendi ve öğretmenlerin günlük iş için rapor verecek paraları olmadığı için her şey olabilir” diyor.

Emekli öğretmen Mawoyo, ülkedeki eğitimcilerin altın dönemini yaşayanlar arasındaydı. Ancak 2019’da her şeyin nasıl değiştiğini fark ettiğinde erken emekli olmaya karar verdi – pişman olmadığı bir karar.

Emekli maaşı çok değil ama ben evde otururken gelen para. “Miktar neredeyse bugün işe gidenlerin aldıkları kadar. İşe ulaşım, öğle yemeği ve diğer şeyler için maaşlarının parasından ödeme yapmaları gerekiyor. Evde daha iyi olduğumu fark ettim.”